عسر و حرج به چه معناست؟

عسر و حرج در لغت به معنی سختی و تنگناست. طبق ماده 1130 قانون مدنی، وقتی زن در شرایط عسر و حرج قرار میگیرد یعنی در وضعیتی قرار گرفته که ادامه ی زندگی مشترک برای او سخت و یا نشدنی است. در این حالت اگر زن به دلیل عسر و حرج شدید از ادامه ی زندگی با همسر معذور باشد، می تواند درخواست طلاق نماید. البته نکته ی حائز اهمیت این است که زن باید بتواند عسر و حرج خود را اثبات کند تا تقاضای او در دادگاه مورد قبول واقع شود و صرف ادعای این امر، طلاق برای زن میسر نیست. از آنجایی که بطور معمول حق طلاق با مرد است، اگر زن بتواند عسر و حرج خود را اثبات کند میتواند بطور یکطرفه با حکم دادگاه (یعنی بدون نیاز به اجازه ی مرد) طلاق بگیرد.

عسر و حرج شامل چه مواردی می شود؟

در قانون موارد ذیل می تواند از نصادیق عسر و حرج باشد و درصورت اثبات یکی از موارد مذکور، زن می تواند درخواست طلاق کند.

مواردی از جمله:

1ـ ترک زندگي خانوادگي توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالي يا 9 ماه متناوب در مدت يک سال بدون عذر موجه.
2ـ اعتياد زوج به يکي از انواع مواد مخدر يا ابتلاي وي به مشروبات الکلي که به اساس زندگي خانوادگي خلل وارد آورد و امتناع يا عدم امکان الزام وي به ترک آن در مدتي که به تشخيص پزشک براي ترک اعتياد لازم بوده است. در صورتي که زوج به تعهد خود عمل ننمايد يا پس از ترک، مجدداً به مصرف مواد مذکور روي آورد، بنا به درخواست زوجه طلاق انجام خواهد شد.
3ـ محکوميت قطعي زوج به حبس پنج سال يا بيشتر.
۴ـ ضرب و شتم يا هرگونه سوء رفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعيت زوجه قابل تحمل نباشد.
۵ـ ابتلاء زوج به بيماريهاي صعب العلاج رواني يا ساري يا هر عارضه صعب العلاج ديگري که زندگي مشترک را مختل نمايد.

تکلیف مهریه در طلاق بدلیل عسر و حرج 

با توجه به اینکه در این نوع طلاق، درخواست از طرف زن است، زن با بذل تمام یا بخشی از مهریه خود روند طلاق را تسریع میکند. ناگفته نماند که میزان مهریه ی بذل شده را دادگاه تعیین می کند.اگرچه زن با بذل مهریه ی خود راه را برای طلاق برای خود هموار تر میکند (مصداق بارز مهرم حلال، جانم آزاد!) اما اگر دلایل زن برای اثبات عسر و حرج قوی و مستدل باشد، دادگاه حکم به طلاق توام با مهریه صادر می کند.

راه های اثبات عسر و حرج زن در دادگاه

از جمله مواردی که زن می تواند به استناد آن عسر و حرج خود را ثابت کند: شهادت شهود، مستندات قوی و یا اقرار خود شوهر است. مثلا در موردی مانند طلاق بعلت اعتیاد مرد، زن میتواند به استناد نظریه پزشکی قانونی مبنی براینکه مرد او یا فرزندان را کتک زده یا منزل را ترک نموده، اقدام به طلاق بصورت یکطرفه نماید.