مهریه یکی از حقوق مالی زوجه در ازدواج است که بلافاصله پس از جاری شدن عقد نکاح به او تعلق می گیرد اما بعضا شرایطی پیش می آید که زوج به دلیل نداشتن استطاعت مالی، توان پرداخت آن را به زوجه ندارد. در حالتی که زوج توان مالی پرداخت مهریه را نداشته باشد با اثبات اعسار خود به دادگاه، مهریه قسط بندی یا به اصطلاح تقسیط می گردد.
اعسار، معسر
در قانون اعسار به معنی نداشتن هیچ گونه مال بمنظور پرداخت دیون (دین ها) است. معسر نیز به فردی گفته می شود که توانایی پرداخت دیون خود را نداشته باشد.
مستثنیات دین چیست؟
زمانی که زوجه تقاضای مهریه میریه میکند میتواند مهریه ی خود را از اموال منقول یا غیر منقول زوج مطالبه کند اما بعضی از اموال که جزو مستثنیات دین هستند قابل توقیف نیستند این موارد شامل:
الف ـ منزل مسکونی که عرفاً در شأن محکومٌ علیه در حالت اعسار او باشد.
ب ـ اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکومٌ علیه و افراد تحت تکفل وی لازم است.
ج ـ آذوقه موجود به قدر احتیاج محکوم ٌعلیه و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره می شود.
د ـ کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آنها
هـ ـ وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفلشان لازم است.
وـ تلفن مورد نیاز مدیون
زـ مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستأجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد.
تبصره 1ـ چنانچه منزل مسکونی محکومٌ علیه بیش از نیاز و شأن عرفی او در حالت اعسارش بوده و مال دیگری از وی در دسترس نباشد و مشارٌالیه حاضر به فروش منزل مسکونی خود تحت نظارت مرجع اجراکننده رأی نباشد به تقاضای محکومٌ له به وسیله مرجع اجراکننده حکم با رعایت تشریفات قانونی به فروش رفته و مازاد بر قیمت منزل مناسب عرفی، صرف تأدیه دیون محکوم ٌعلیه خواهد شد مگر اینکه استیفای محکوم ٌبه به طریق سهل تری مانند استیفا از محل منافع بخش مازاد منزل مسکونی محکوم ٌعلیه یا انتقال سهم مشاعی از آن به شخص ثالث یا طلبکار امکان پذیر باشد که در این صورت محکومٌ به از طرق مذکور استیفا خواهد شد.
تبصره 2ـ چنانچه به حکم قانون مستثنیات دین تبدیل به عوض دیگری شده باشد، مانند اینکه مسکن به دلیل قرار گرفتن در طرح های عمرانی تبدیل به وجه گردد، یا در اثر از بین رفتن، عوضی دریافت شده باشد، وصول محکومٌ به از آن امکان پذیر است مگر اینکه محرز شود مدیون قصد تهیه موضوع نخستین را دارد.»
مدارک لازم برای طرح دعوای اعسار از پرداخت مهریه
الف– تصویر حکم محکومیت زوج به پرداخت مهریه
ب– استشهادیه (شهادت دو شاهد که از وضعیت معیشتی زوج اطلاع کامل داشته باشند).
ج– دادخواست اعسار از پرداخت محکوم به
د– لیست اموال مدعی اعسار
نمونه ی دادخواست اعسار و تقسیط مهریه:
خواهان : …………..
خوانده : ……………
وکیل : —
تعیین خواسته و بهای آن :
تقسیط مهریه زوجه با استناد به ماده 21 قانون اعسار
دلایل و منضمات دادخواست :
1- فتوکپی مصدق عقدنامه
2- استشهادیه
3- فتوکپی مصدق اجراییه
4- وکالت نامه
شرح دادخواست :
با ادب و احترام، به اطلاع می‌رسانم که در پی صدور دستور اجراییه شماره — مورخ — توسط اداره ثبت اسناد، که به عنوان ضمیمه دادخواست قرار گرفته است، به طرفیت موکل جناب آقای ………. و در خصوص پرونده مهریه، با عنایت به ناتوانی مالی و عسر و حرج موکل در پرداخت مبلغ —- به عنوان مهریه همسر، و با توجه به استشهادیه ی پیوست، تقاضای بررسی و صدور حکم مبنی بر تقسیط مهریه را داریم.
